امروز : سه شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ ساعت ۱۲:۲۵
بازخوانی یک حادثه

دهم شهریورماه سالروز زلزله بوئین زهرا (س)

۵۴ سال پیش در چنین روزی، در ساعت ۲۲:۵۵ شامگاه ۱۰ شهريور ۱۳۴۱ (۱ سپتامبر ۱۹۶۲ میلادی)، زمين‌لرزه فاجعه‌باري با بزرگای Ms=7.2 و mb=6.9 در عمق ۱۰ کیلومتری زمین در منطقه پرجمعيت جنوب قزوين رخ داد.
دهم شهریورماه سالروز زلزله بوئین زهرا (س)
جمعه | ۱۳۹۶/۰۶/۱۰ - ۲۳:۱۶ |
کد خبر : ۹۵ |
سوانح طبیعی

این زمین‌لرزه ۹۱ روستا را به‌كلي ويران كرد و در اثر آن بيش از ۱۲۲۲۵ نفر كشته شدند، حدود ۲۸۰۰ نفر آسيب ديدند و۲۱۰۰۰ خانـه تخریب شد. در مجموع، بيش از ۳۰۰ روستا آسيب ديد و يا ويران شد كه در ۱۸۰ روستا از آن ميان تلفاتي به بار آمد. از جمله جاهايي كه سخت‌ترين آسيب را ديدند بوئين زهرا، دانسفهان، آراسنج، رودك و ايلدرچين بود. زمين‌لرزه با گسلشي كه به گونه‌اي ناپيوسته از باختر ايپك تا نزديكي ايلدرچين، در مسافتي حدود هشتاد كيلومتر، با روند N130E كشيده شده است، همراه بود. در اين زمين‌لرزه بسياري آثار و مکان‌هاي قديمي و تاريخي شهرستان بويين زهرا از جمله قلعه باستانـي رودک ویران شد. جنبايي گسل زمين‌لرزه‌اي ايپك مسبب زمين‌لرزه ۱۳۴۱ بوئين‌زهرا شده است. گسيختگي‌هاي مشاهده شده، كه از روند هیچ سیمای زمین‌ساختی بزرگ سراسری پیروی نمی‌کنند، عمدتاً در سنگ‌های آتشفشانی ائوسن جای دارند و زون پهناوری را تشکیل می‌دهند که در درون آن يك يا دو شكستگي عمده بيش‌ترين جابجايي را نشان مي‌دهد. به‌طور ميانگين چند ده سانتي متر افت قائم به سوي شمال و به اندازه نصف اين مقدار جنبش راستالغز چپگرد وجود دارد. اين شكستگي‌ها از روند گسل‌هاي كوچكي كه از پيش در سنگ‌هاي آتشفشاني وجود داشته و عمدتاً داراي امتداد خاور- جنوب خاوري هستند پيروي نمي‌كنند، بلكه آن‌ها را با زاويه تندي قطع كرده و سيستم تازه و پيچيده‌اي از گسيختگي‌ها تشكيل مي‌دهند. در درون منطقه كلان‌لرزه‌اي، در تغييرات ميزان آسيب و از اينرو در شدت‌ها، بي هنجاري‌هاي غيرقابل توضيحي ديده شده است. بر پايه يك سنجش آماري، ميزان آسيب‌ها بسي بيشتر با وضعيت پی و نوع ساختمان ارتباط داشت تا با نزديكي آن به حريم گسل. براي نمونه، تنگ بار در چند صد متري گسيختگي اصلي عملاً هيچگونه آسيبي نديد، برعكس، آهنگران بكلي ويران شد. در واقع، در همسايگي بلافاصله حريم گسل، آسيب ها آن اندازه شديد نبود كه قدري دورتر از آن. زمين‌لرزه سنگريزش‌هاي محلي متعددي به راه انداخت و سبب فروريزش زمين، بويژه در درازناي رودخانه حاجي عرب و در دشت بوئين زهرا، شد. اين لرزه باعث پديد آمدن تغييراتي در منابع آب زيرزميني و جريان چشمه‌ها شد. باري، تغييرات ماندگار در مجراهاي زيرزميني، تنها در نواحي همسايه زون گسله و در سوي شمال آن روي داد. اين لرزه به گونه‌اي گسترده حس شد و آسيب‌هاي اندكي در قزوين و تا تهران، به‌ويژه در مناطق جنوب آن شهر به بار آورد كه در آن حدود پنجاه خانه به سختي آسيب ديد و ترك‌هايي در اندود گچي شماري از ساختمان‌هاي همگاني از جمله ايستگاه راه‌آهن پديد آمد. در سرتاسر گستره‌اي به فاصله تا ۱۷۰ كيلومتر، در آب حوض‌ها و مخزن‌ها موج‌هايي پديد آمد و در تراز آب درياي خزر نيز بي‌نظمي‌هايي مشاهده شد. زمين‌لرزه در آذربايجان حس شد و چنان نيرومند بود كه در تبريز، بهبهان و يزد مردم را به هراس انداخت. پس‌لرزه‌ها به مدت حدود دو ماه و به تعداد بسيار ادامه داشت اما نيروي آن‌ها كم بود و چندان نبود كه ميزان آسيب‌هاي به بار آمده در اثر زلزله اصلي را به‌گونه اي قابل توجه افزايش دهد. در منطقه كلان‌لرزه‌اي هيچ سازه مهندسي عمده يا خانه‌هايي كه اصولي و درست ساخته شده باشند و نيز هيچ بناي تاريخي مهمي وجود نداشت. تنها زياني كه به شماري از سازه‌هاي اواخر صفويان تا اوايل قاجارها كه در همسايگي جاي داشتند، مانند حسينيه و امامزاده شاه سليمان در اشتهارد، امام‌زاده‌اي در پلنگ آباد، كاروانسراي حجيب و امام‌زاده‌اي از سده دوازدهم ميلادي در نزديكي تاكستان رسيد، پديد آمدن ترك‌هاي كوچك در آجركاري ديوارها و بخش‌هاي پاييني گنبدهايشان بود. پل معصوم خاني بر روي خررود، حدود پانزده كيلومتري شمال بوئين زهرا، در اثر لغزش پايه كنار بند جنوبي آن آسيب ديد. به دو قوس باقي‌مانده پلي بر روي رود شور، سي و پنج كيلومتري خاور اشتهارد، آسيبي نرسيد. در قزوين، هيچگونه آسيبي بر ساختمان‌هاي تاريخي، بجز ترك‌هايي در اندود گچي آن‌ها، مشاهده نشد. اما به گنبد امام‌زاده اباذر در خاور قزوين قدري آسيب رسيد. در پي اين زلزله بود که غلامرضا تختي براي گرداوري کمک شخصاً به خانه‌هاي مردم مي‌رفت و از آنها براي آسيب‌ديدگان زمين‌لرزه کمک مالی مي‌گرفت. در روستای توفک که توسط جمعیت صلیب­سرخ کشور هلنـد در سال ۱۳۴۲ بازسـازی شده است، هنــوز از ساختمان­های ساخته شده پس از زلزله استفاده می­شود. روستای توفک پیش از رخداد زلزله در سوی شمال موقعیت امروزی روستا واقع بوده است و بازسازی منزل­های مسکونی، مدرسه، مسجد، حمام و مرغداری در محلی در جنوب روستا (در مجاورت روستای تخریب شده) صورت گرفته است. مدرسه توفک با کمی تغییر نسبت به آنچه در سال ۱۳۴۲ ساخته شده است، هم اکنون نیز با نام دبستان امام حسین (ع) مورد استفاده می­باشد. مسجد ساخته شده در سال ۱۳۴۲، هم اکنون به طور کامل گسترش یافته و در ابعاد بسیار بزرگتر از آنچه در سال ۱۳۴۲ ساخته شده بود بازسازی شده است. البته بقایای دیوارهای مسجد اولیه هنوز موجود است. منزل­های مسکونی به صورت یک در میان بر اساس آنچه درکشور هلند مرسوم است به صورت قرار دادن یک فضای خالی بین دو منزل به عنوان حیاط، فضای سبز یا گاراژ ساخته شده­اند، که پس از تحویل این منازل به اهالی، ساکنان روستا، حد فاصل این منزل­ها را با خانه­هایی به سبک خانه­سازی روستایی در ایران پر کرده­اند؛ به نحــوی که امروز در کوچـه­های ایـن روستا یک منـزل بازسازی شده توسط صلیب­سرخ هلند و یک خانه روستایی ایرانـی (یک در میان) در کنار هم و متناوب وجود دارند. بازسازی توفک همچنین شامل ساختن حمام و مرغداری در این روستا بوده است. تعداد منازل ساخته و تحویل شده به اهالی بیش از ۸۰ واحد بوده است. همچنین صلیب­سرخ هلند بازسازی روستای دوزج را در جنوب پهنه رومرکز مهلرزه­ای نیز بر عهده داشته است. یاد تمامی جان باختگان آن زلزله‌ها را گرامی داشته و به روان‌شان درود می فرستیم.

 

منبع: وب سایت پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله

وب سایت تحلیلی خبری مدیریت سوانح طبیعی - اخبار سوانح داخلی

نظر خود را اضافه کنید.

ارسال نظر به عنوان مهمان

0 محدودیت حروف
متن شما باید بیشتر از 10 حرف باشد
  • اولین نظر را شما بدهید

اخبار سوانح بین الملل

اخبار کلانشهر تهران

مدیریت بحران و حوادث

بحران آب و محیط زیست

اخبار سوانح

آخرین اخبار زلزله